Etyka Słowa

Historia SES

Jesienią 2001 roku odbyła się w Kazimierzu nad Wisłą konferencja lingwistyczna, poświęcona manipulacji w języku mediów. Uczestnicy, świadomi ogromnego wpływu, jaki wywierany jest przed media na ich odbiorców, postawili sobie zadanie badawcze: opisać, co jest istotą manipulacji, czym różni się ona od innych sposobów wpływania na odbiorcę, jakie środki językowe służą perswazji i manipulacji itp.

Prof. Aleksy Awdiejew, uczestnik wspomnianej konferencji, zaprosił jej uczestników na spotkanie po zakończeniu obrad drugiego dnia. Przyszli prawie wszyscy. Inicjator spotkania wyraził przekonanie, że zgromadzeni na konferencji, a także inni badacze wpływu języka na społeczeństwo, znają lepiej niż tzw. zwykli użytkownicy języka możliwości  wykorzystania tegoż języka w sposób niekoniecznie uczciwy; badacz mechanizmów manipulacji łatwiej się przed nią obroni niż ktoś, kto tych mechanizmów nigdy nie starał się poznawać. Dlatego ci, którzy o nieuczciwych sposobach wykorzystania języka wiedzą więcej niż inni, mogą poczuwać się do obowiązku dzielenia się swoją wiedzą i w ten sposób realizować pewną społeczną misję. Można by to było robić, powołując stowarzyszenie. Rozpoczęła się dyskusja. Wszyscy wypowiadający się uznali pomysł za wartościowy. Nikt jednak nie był przygotowany do przedstawienia konkretów.

Pomysł jednak został rzucony i dojrzewał. Wracaliśmy do niego w rozmowach kuluarowych przy okazji różnego typu spotkań w różnych miejscach POLSKI . Doszliśmy do wniosku, że manipulacja jako działanie poza świadomością odbiorcy, często wykorzystywana z jego szkodą, jest bardzo ważnym problemem etycznym, ale nie jedynym. Są jeszcze agresja słowna, kwestia dobrego imienia  oraz wszystkie inne, wyszczególnione w artykule Jadwigi Puzyniny i Anny Pajdzińskiej „Etyka słowa” (W: O zagrożeniach i bogactwie polszczyzny. Forum Kultury Słowa. Wrocław 1995. Red. Jan Miodek. Wrocław 1996, s.35-45). Ponadto dostrzegliśmy, że kwestiami etyki słowa zatroskani są nie tylko badacze języka, ale także inne osoby, zwłaszcza te, które wypowiadają się na co dzień publicznie.

W listopadzie 2006 roku w Lesku odbywała się kolejna konferencja poświęcona manipulacji. Tu już wyraźnie padła zachęta „zorganizujmy stowarzyszenie” (w referacie niżej podpisanej). Ponad dwadzieścia osób wstępnie zadeklarowało chęć współtworzenia takiej struktury.

Rok później odbyło się w Bydgoszczy zebranie założycielskie. Termin zebrania został wybrany tak, by połączyć go z konferencją na temat sytuacji komunikacyjnej. Na zebranie założycielskie przyszli jednak nie tylko uczestnicy konferencji i nie tylko lingwiści. Członkami założycielami zostało 25 osób z różnych miast w Polsce. Wybrano komitet założycielski, który złożył wniosek oREJESTRACJĘ  Stowarzyszenia. Proces rejestracji trwał ponad rok. Nikt z komitetu założycielskiego nie był biegły w przepisach prawnych. Dopiero poproszony o pomoc, prawnik - mec. Wojciech Miklaszewski - bezinteresownie pomógł komitetowi w usunięciu wszelkich uchybień formalnych i wniosek o rejestrację został rozpatrzony pozytywnie.

W dniu 19 listopada 2008 r. odbyło się w Bydgoszczy pierwsze Walne Zebranie Stowarzyszenia Etyki Słowa. Tym razem połączyliśmy je ze spotkaniem naukowym, zorganizowanym przez Katedrę Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej UKW. Wybrano Zarząd, Komisję Rewizyjną i Sąd Koleżeński. Podjęto pierwsze uchwały, dyskutowano nad sposobami działania Stowarzyszenia. Henryk Narewski, prezes Bydgoskiego Stowarzyszenia Artystycznego, bezinteresownie zaprojektował logo Stowarzyszenia. Krzysztof Pstrong, także bezinteresownie, zaangażował się w tworzenie strony internetowej.

W ciągu roku 2009 Zarząd zajmował się głównie sprawami organizacyjnymi. Zakończono procedurę REJESTRACJI Stowarzyszenia: uzyskaliśmy numer NIP oraz REGON. Założyliśmy konto w banku Millenium. Kierując się poradą prawnika, przygotowaliśmy dokumenty do rejestracji Zarządu. Jedną z pierwszych uchwał Stowarzyszenia przyznano członkowstwa honorowego prof. dr hab. Jadwidze Puzyninie, która jako pierwsza w Polsce zwróciła uwagę na zagadnienie etyki słowa.

Członkowie SES – Grażyna Habrajska i Elżbieta Laskowska – uczestniczyły w panelu dyskusyjnym podczas międzynarodowej konferencji „Internet a relacje międzyludzkie” – w maju 2009 r. Podczas konferencji podana była do wiadomości uczestników  informacja o powstaniu Stowarzyszenia Etyki Słowa. Elżbieta Laskowska uczestniczyła w kolejnych konferencjach na temat etyki słowa, zwłaszcza w Internecie – w latach 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015.

Jesienią 2013 roku Stowarzyszenie Etyki Słowa, wspólnie z Katedrą Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej (później: Katedra Dziennikarstwa, Nowych Mediów i Komunikacji Społecznej) zorganizowało konferencję na temat Dylematy dziennikarstwa. Etyka, polityka biznes. W konferencji uczestniczyli badacze z całej Polski. Referat wprowadzający wygłosiła prof. Jadwiga Puzynina – członkini honorowa Stowarzyszenia. W konferencji uczestniczyła także – z referatem – prof. dr hab. Anna Cegieła, autorka książki „Słowa i ludzie. Wprowadzenie do etyki słowa. Z referatami wystąpili także inni badacze, w tym doktoranci i studenci. W ramach konferencji odbyła się dyskusja panelowa z udziałem dziennikarzy. W 2016 roku przy Radzie Języka Polskiego powstał Zespół Etyki Słowa, pod przewodnictwem prof. dr hab. Jadwigi Puzyniny. Odtąd wielu członków SES łączyło swoje działania z powstałym zespołem. 

 

Elżbieta Laskowska

Lista członków – założycieli SES

 Imię  Naziwsko  Miejscowość
 Mirosława  Ampel-Rudolf  Rzeszów
 Aleksy  Adwiejew  Kraków
 Anna  Barańska  Łódź
 Anna  Bączkowska  Bydgoszcz
 Iwona  Benenowska  Bydgoszcz
 Piotr  Fąka  Łódź
 Grażyna  Habrajska  Łódź
 Wioletta  Kochmańska  Rzeszów
 Agnieszka  Kocot  Bydgoszcz
 Ks. Mariusz  Kuciński  Bydgoszcz
 Elżbieta  Laskowska  Bydgoszcz
 Grażyna  Laskowska  Bydgoszcz
 Jolanta  Maćkiewicz  Gdańsk
 Ewa  Mukoid  Kraków
 Anna  Obrębska  Łódź
 Urszula  Patocka-Segłowy  Gdańsk
 Maria  Peisert  Wrocław
 Agnieszka  Rypel  Bydgoszcz
 Zofia  Sawaniewska-Moch  Bydgoszcz
 Grażyna  Sawicka  Bydgoszcz
 Magdalena  Steciąg  Zielona Góra
 Barbara  Szwajkowska  Bydgoszcz
 Małgorzata  Święcicka  Bydgoszcz
 Lidia  Wiśniewska  Bydgoszcz
 Waldemar  Żarski  Wrocław